Đông Nam Á bước vào mùa cúm dữ dội, người cao tuổi chịu rủi ro lớn nhất

   Từ giữa năm 2025, cúm mùa đang trở lại mạnh mẽ ở Đông Nam Á. Những con số từ Thái Lan, Philippines và Việt Nam cho thấy dịch cúm năm nay không chỉ “đến sớm hơn” mà còn “nặng hơn”. Và trong làn sóng ấy, người cao tuổi  lại là nhóm đối mặt với nguy cơ nhập viện và tử vong cao nhất.

Làn sóng cúm 2025: Đông Nam Á bước vào giai đoạn bùng phát

   Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong báo cáo ngày 15/10/2025, dịch cúm đã tăng mạnh tại Nam Á và Đông Nam Á, nhiều quốc gia ghi nhận xu hướng gia tăng ca bệnh sớm hơn thường lệ. WHO đồng thời nhấn mạnh người cao tuổi là nhóm có nguy cơ biến chứng và tử vong cao nhất.

   Tại Thái Lan, Bộ Y tế cho biết đến đầu tháng 10/2025 đã có hơn 700.000 ca cúm và 61 ca tử vong, phần lớn là người cao tuổi hoặc người có bệnh nền. Ở Philippines, Bộ Giáo dục buộc phải tạm ngừng học trực tiếp toàn bộ trường công ở Metro Manila ngày 13–14/10/2025 để khử khuẩn và hạn chế lây lan cúm.

   Việt Nam cũng đang ghi nhận xu hướng tương tự. Theo Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, virus cúm được phát hiện trong 18 – 23% các ca viêm hô hấp cấp nặng (SARI) tại bệnh viện. Nhóm người cao tuổi là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

   Theo PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Trưởng Văn phòng Tiêm chủng mở rộng Khu vực miền Bắc, Phó Trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, ở nhóm người cao tuổi tại Việt Nam, số ca nhập viện do cúm mỗi năm cao hơn 154% và số ca tử vong cao hơn 700% so với nhóm tuổi 50 - 64.

   Diễn biến này cho thấy cúm đang lan rộng khắp Đông Nam Á, từ đất liền đến hải đảo. Ở ngoài khu vực, một số nước Đông Bắc Á như Nhật Bản và Đài Loan cũng ghi nhận xu hướng tăng sớm, chứng tỏ mùa cúm năm nay đến nhanh và mạnh hơn dự đoán – một cảnh báo cho toàn châu Á.

Khi một cơn sốt có thể kích hoạt biến cố nguy hiểm

   Với người trẻ, cúm thường chỉ là vài ngày mệt mỏi. Nhưng ở người cao tuổi, cúm là phép thử khắc nghiệt cho cơ thể đã suy yếu. Nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước cho thấy, sau một đợt cúm, người già dễ đối mặt với hàng loạt biến chứng nguy hiểm – đôi khi không xuất hiện ngay lập tức.

Khi hệ miễn dịch không còn “nhanh nhẹn”

   Theo các nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hệ miễn dịch của con người bắt đầu suy yếu dần từ tuổi trung niên, và suy giảm rõ rệt hơn sau 60 tuổi. Ở giai đoạn này, cơ thể phản ứng chậm hơn với virus, khả năng hồi phục và tạo kháng thể cũng giảm. Quá trình này được gọi là immunosenescence – tình trạng các tế bào miễn dịch phản ứng chậm hơn và tạo ít kháng thể hơn trước.

   Vì vậy, khi virus cúm xâm nhập, cơ thể người cao tuổi không phản ứng kịp thời để khống chế virus, khiến bệnh diễn tiến nhanh hơn và kéo dài hơn. Ngay cả những người khỏe mạnh, không bệnh nền, cũng có thể bị cúm “đánh gục” chỉ sau vài ngày.

Cúm và bệnh nền: một “cuộc cộng hưởng nguy hiểm”

   Khoảng 80% người cao tuổi ở Việt Nam có ít nhất một bệnh mạn tính như tim mạch, đái tháo đường hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD (theo Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, 2024). Khi cúm tấn công, phản ứng viêm toàn thân khiến tim làm việc quá sức, đường huyết tăng, phổi dễ viêm nặng.

Khoảng 80% người cao tuổi ở Việt Nam có ít nhất một bệnh mạn tính.

   Một nghiên cứu đăng trên New England Journal of Medicine (NEJM, 2018) cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng khoảng sáu lần trong bảy ngày đầu sau khi xác nhận nhiễm cúm. Kết quả này lý giải vì sao nhiều người cao tuổi nhập viện vì “suy tim cấp” hoặc “thiếu máu cơ tim” ngay sau một đợt cúm tưởng chừng nhẹ.

   TS.BS Nguyễn Hồng Hà – nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương – chia sẻ: “Ở người già, cúm không chỉ là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Nó có thể làm ‘bật’ những bệnh nền tiềm ẩn. Một cơn sốt kéo dài hay một đợt ho khó dứt cũng có thể là tín hiệu cho viêm phổi, hoặc khởi phát cơn suy tim.”

Tác động kéo dài sau cúm

   Không ít người cao tuổi sau cúm bị suy nhược, mất cơ, sụt cân và giảm trí nhớ tạm thời. Hệ thống hô hấp và tim mạch yếu khiến họ mất nhiều tuần để hồi phục.

   Một khảo sát của Đại học Mahidol (Thái Lan, 2024) cho thấy trong số bệnh nhân trên 65 tuổi nhập viện vì cúm, 30% mất khả năng tự đi lại trong vòng một tháng sau xuất viện. Đây là hậu quả âm thầm nhưng đáng sợ – bởi cúm, dù khỏi, có thể làm giảm chất lượng sống lâu dài.

Giữ an toàn cho người cao tuổi trong mùa cúm

   Giữa thời điểm dịch cúm đang tăng nhanh, việc bảo vệ người cao tuổi không chỉ nằm ở y học hiện đại, mà còn ở chăm sóc thường ngày – cách chúng ta ăn, ở, quan tâm và nhận biết sớm những thay đổi nhỏ trong sức khỏe.

Giữ ấm và thông gió

   Người già thường sợ lạnh nên ở kín phòng, nhưng không khí tù hãm lại khiến virus lây nhanh hơn. Giải pháp là giữ nhiệt độ phòng ổn định (25 – 27°C), tránh gió lùa nhưng vẫn đảm bảo không khí lưu thông. Buổi sáng, nên mở cửa sổ 15–20 phút để đổi khí, sau đó đóng lại, đặc biệt khi có người trong nhà bị ho, sốt.

Dinh dưỡng: tăng sức đề kháng từ bàn ăn

   Dinh dưỡng đầy đủ là “vắc xin tự nhiên” của người cao tuổi.

• Tăng đạm: cá, trứng, sữa, thịt nạc – giúp duy trì khối cơ và miễn dịch.
• Bổ sung vitamin C, D, kẽm từ rau củ, trái cây, hải sản, trứng.
• Uống đủ nước (1,5–2 lít/ngày), nhất là khi sốt.

   Bệnh viện Lão khoa Trung ương khuyến nghị người cao tuổi nên ăn đủ năng lượng, chia nhỏ bữa và tránh bỏ ăn khi mệt, vì thiếu năng lượng dễ làm suy yếu miễn dịch.

Phát hiện sớm và điều trị đúng

   Người cao tuổi thường không sốt cao rõ ràng như người trẻ. Một biểu hiện như mệt mỏi, ho nhẹ, chán ăn, ngủ nhiều, thậm chí lú lẫn có thể là dấu hiệu sớm của cúm.

   Gia đình cần đưa đi khám sớm, đặc biệt nếu người bệnh có tiền sử tim mạch, phổi hoặc tiểu đường. Không tự ý dùng kháng sinh, vì cúm là bệnh do virus, kháng sinh không hiệu quả và có thể gây kháng thuốc.

   BSCKII Nguyễn Đức Long, Bệnh viện Lão khoa TW, nhấn mạnh: “Nếu phát hiện sớm, điều trị đúng và chăm sóc tốt, đa số người già mắc cúm có thể hồi phục hoàn toàn. Vấn đề là chúng ta thường đến viện quá muộn, khi bệnh đã biến chứng.”

Nghỉ ngơi và phục hồi sau bệnh

   Sau khi hết sốt, người cao tuổi vẫn cần ít nhất 1 – 2 tuần phục hồi. Khuyến khích tập thở nhẹ, đi bộ chậm trong nhà, ngủ đủ giấc và ăn nhiều thực phẩm mềm dễ tiêu. Nếu sau 7 ngày vẫn mệt, ho kéo dài hoặc khó thở, cần tái khám để loại trừ viêm phổi hoặc biến chứng tim.

Yếu tố tinh thần: phòng bệnh từ sự quan tâm

   Sức khỏe tinh thần có ảnh hưởng lớn đến miễn dịch. Một nghiên cứu của Đại học Chulalongkorn (Thái Lan, 2023) cho thấy người cao tuổi sống cô đơn có nguy cơ mắc cúm cao hơn 40% so với người được chăm sóc thường xuyên.

Người cao tuổi được quan tâm sẽ có sức đề kháng tốt hơn.

   Một lời hỏi thăm, một bữa ăn ấm áp là điều đơn giản nhưng ý nghĩa để ông bà cảm thấy “được quan tâm” – cũng là cách tăng sức đề kháng. Cúm không chỉ tấn công cơ thể, mà còn dễ hạ gục tinh thần, nhất là ở tuổi đã mỏng manh.

   Có thể nói, Đông Nam Á đang phải đối diện mùa dịch sớm và mạnh hơn. Nhưng điều đáng lo không chỉ là số ca bệnh, mà là những người già đang đứng giữa “vòng xoáy” biến chứng mà ít ai để ý. Một cơn ho, một cơn sốt ở tuổi 70 không bao giờ chỉ đơn giản là “cúm thường”. Đó có thể là lời nhắc: sức đề kháng, dinh dưỡng, và sự chăm sóc của gia đình cần được đặt đúng tầm – trước khi quá muộn.