Mục lục [Ẩn]
Chúng ta đều biết, virus HIV gây “bệnh thế kỷ” dễ lây lan khi dùng chung bơm kim tiêm, từ mẹ sang con hoặc quan hệ tình dục không an toàn. Tuy hiện nay, số ca mắc mới đã giảm nhưng các ca bệnh lại phổ biến ở giới trẻ, nhất là nhóm người đồng tính nam. Điều đáng ngại là nhóm tuổi này khó tiếp xúc, nguy cơ bỏ điều trị cao, suy nghĩ tiêu cực, làm lây lan đại dịch ra cộng đồng.
Cảnh báo: Dịch HIV ở người đồng tính nam ngày càng gia tăng
Cảnh báo: Dịch HIV ở người đồng tính nam
Ở nước ta, ca nhiễm HIV đầu tiên phát hiện từ năm 1990 tại TP HCM. Ước tính đến nay, cả nước có 250.000 người sống chung với virus này. Trong đó, ca bệnh tập trung nhiều nhất ở Đông Nam Bộ (38,67%) và Đồng bằng sông Cửu Long (19,87%). Trung bình mỗi năm, Việt Nam phát hiện khoảng 12.000 ca mới và 2.000 người tử vong vì HIV.
Số ca mắc mới có xu hướng giảm từ năm 2007. Thế nhưng, đối tượng nhiễm HIV lại ngày càng trẻ hóa, tập trung vào nhóm người quan hệ đồng tính nam (MSM) thay vì mại dâm hay ma túy như trước đây.
Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm MSM tăng từ gần 4% (năm 2011) lên gấp hơn ba lần vào năm 2022, vượt qua nhóm tiêm chích ma túy và mại dâm. Tại một số địa phương, 60-80% người mới nhiễm là MSM.
Trong số 10.219 trường hợp nhiễm HIV mới phát hiện năm 2023, 84,5% là nam giới, từ 16 đến 29 tuổi (47,3%) và chủ yếu lây qua quan hệ tình dục không an toàn (75,1%). Từ số liệu khổng lồ đó, MSM đã trở thành nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam.
Chẳng hạn như trường hợp Minh Hùng 13 tuổi, bỏ học, rời quê hương Tây Nguyên, đến TP HCM tìm việc làm. Năm 2021, ở tuổi 15, Hùng yêu và sống chung với bạn trai. Cuộc sống tưởng chừng êm đềm, nhưng sau một thời gian, Hùng sụt cân, ốm yếu, xanh xao, da dẻ nhiều nốt sần sùi.
Cậu lên mạng tìm hiểu triệu chứng thì nghi mình nhiễm HIV. Hôm sau, Hùng đi kiểm tra, kết quả xét nghiệm cho thấy, cậu đúng là đã mắc loại virus này. Bấy giờ, bạn trai Hùng mới kể từng quan hệ tình dục với nhiều người đồng giới mà không dùng bao cao su. Thế nhưng, chính anh cũng "không biết lây từ ai, khả năng là người cũ cố tình giấu bệnh".
Chính đối tượng MSM cũng không biết bản thân lây bệnh từ đâu
Nguyên nhân nào khiến nhóm đồng tính nam dễ lây nhiễm HIV?
Theo cục phòng chống HIV/AIDS, nguyên nhân lây lan virus HIV qua đường tình dục chiếm tỉ lệ cao nhất, tăng từ 68,2% năm 2019 lên 75,1% năm 2023.
Nhóm MSM nhiễm HIV tăng cao cũng do họ có nhiều bạn tình và thường quan hệ tình dục không an toàn. Mạng xã hội phát triển với các hội nhóm dành riêng cho người có nhu cầu quan hệ tình dục đồng giới nở rộ. Đây chính là điều kiện thuận lợi để họ dễ dàng tìm kiếm và tiếp xúc với nhiều bạn tình hơn.
Mà nhóm đồng tính nam thường quan hệ không an toàn qua đường hậu môn. Niêm mạc trực tràng hậu môn vốn mỏng, lại không tiết ra chất bôi trơn nên dễ bị tổn thương. Khi quan hệ với người mang virus, họ dễ bị lây nhiễm.
Các chuyên gia cho biết, nhóm MSM thường không nắm rõ tình trạng sức khỏe của người bạn tình. Có trường hợp tiêm chích ma túy, quan hệ với cả nam và nữ, thường xuyên thay đổi bạn tình, mắc kèm các bệnh truyền nhiễm khác… nên tỷ lệ mắc HIV cao.
Thêm nữa, sự hiểu nhầm về hiệu quả điều trị dự phòng phơi nhiễm (PrEP) cũng được cho là một nguyên nhân khiến HIV tăng trong nhóm MSM. Phương pháp PrEP là những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao được dự phòng lây bằng cách uống mỗi ngày một viên thuốc.
Điều trị dự phòng phơi nhiễm PrEP áp dụng cho đối tượng có nguy cơ cao mắc HIV
Tuy nhiên, họ thường dùng thuốc không đầy đủ nên hiệu quả dự phòng thấp. Trong khi đó, họ lại chủ quan, nghĩ rằng đã điều trị dự phòng phơi nhiễm nên không dùng bao cao su khi quan hệ. Hậu quả là tỉ lệ mắc HIV ngày càng tăng.
Ngoài ra, nhóm MSM còn có tâm lý e ngại, giấu bệnh vì sợ người khác kỳ thị, phân biệt đối xử. Chính vì vậy, các cơ quan chức năng khó tiếp cận, kiểm soát dịch kịp thời.
Mục tiêu chấm dịch dịch HIV/AIDS vào năm 2030
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 đặt ra ba mục tiêu 95-95-95, tức là:
- 95% người nhiễm HIV biết tình trạng của mình;
- 95% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV
- 95% người điều trị bằng thuốc ARV đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế.
ARV là loại thuốc được sử dụng phổ biến cho người nhiễm HIV. Nó kháng virus bằng cách làm giảm nồng độ HIV trong máu đến mức thấp nhất. Từ đó, ARV giúp người bệnh khỏe, giảm nguy cơ tử vong, nâng cao tuổi thọ và giảm khả năng lây lan dịch bệnh.
Thuốc ARV giúp giảm nồng độ virus HIV trong máu đến mức thấp nhất
Nhờ loại thuốc này mà nhiều người nhiễm HIV vẫn lấy vợ, sinh con khỏe mạnh. Phụ nữ mang thai nhiễm bệnh được điều trị ARV sớm thì 98% trẻ sinh ra không lây nhiễm.
Đến nay, cả nước có hơn 177.000 người nhiễm HIV được điều trị thuốc này. Từ năm 2019, Việt Nam bắt đầu chuyển giao chi phí thuốc ARV và các dịch vụ điều trị cho bảo hiểm y tế chi trả. Đến nay, nước ta là một trong các quốc gia có chất lượng điều trị ARV cao, với tỷ lệ bệnh nhân có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế ngày càng tăng dần.
Để giảm tỷ lệ mắc mới, đặc biệt ở nhóm MSM, tiến tới thực hiện mục tiêu lớn chấm dứt đại dịch, giải pháp then chốt là phổ biến kiến thức về HIV và cách phòng tránh lây nhiễm, hướng dẫn sử dụng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm - PrEP.
Hiện nay, cả nước có 219 cơ sở triển khai cung cấp dịch vụ PrEP tại 28 tỉnh, thành phố, với hơn 80% số khách hàng là MSM và ở độ tuổi rất trẻ, khoảng 18 đến dưới 40 tuổi. Trong tương lai, nước ta sẽ tiếp tục cố gắng vì mục tiêu chấm dứt dịch HIV/AIDS vào năm 2030.
Đến đây, hy vọng các bạn đã nắm được tình hình dịch HIV ở nước ta. Trong đó, xu hướng mắc ca mới hiện nay chủ yếu tập trung ở nhóm đồng tính nam. Để chấm dứt đại dịch này, mỗi chúng ta cần nâng cao kiến thức về HIV, quan hệ tình dục an toàn và thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ.
XEM THÊM:
.jpg)
.png)
(1).jpg)
