Ăn trái cây có thể giúp phổi “chống đỡ” tác hại của ô nhiễm không khí

   Ô nhiễm không khí ngày càng trở thành “kẻ thù thầm lặng” của sức khỏe, đặc biệt là đối với lá phổi – cơ quan phải tiếp xúc trực tiếp với mỗi hơi thở. Câu hỏi đặt ra là: liệu có cách nào đơn giản trong đời sống hàng ngày để giảm bớt phần nào tác động của bụi mịn? Một nghiên cứu mới công bố tại Hội nghị Hô hấp châu Âu (ERS 2025) đã đưa ra gợi ý thú vị: ăn nhiều trái cây có thể giúp bảo vệ chức năng phổi trước tác động của không khí ô nhiễm.

Nghiên cứu mới: Trái cây bảo vệ phổi khỏi ô nhiễm không khí

   Trong Hội nghị Hô hấp châu Âu 2025 tại Amsterdam, nhóm nghiên cứu do Pimpika Kaewsri (Đại học Leicester, Anh) đã trình bày một công trình dựa trên dữ liệu của hơn 200.000 người tham gia dự án UK Biobank. Đây là cơ sở dữ liệu y tế lớn, theo dõi tình trạng sức khỏe, chế độ ăn uống và các yếu tố môi trường của hàng trăm nghìn người Anh.

Họ nghiên cứu thế nào?

   Mỗi người tham gia đều được đo một chỉ số gọi là FEV₁ – thể tích khí mà một người có thể thở mạnh ra trong giây đầu tiên. Chỉ số này là “thước đo vàng” để đánh giá sức khỏe phổi.

   Song song đó, họ khai báo chế độ ăn uống, trong đó có thói quen ăn trái cây hằng ngày. Nhóm nghiên cứu cũng dùng mô hình môi trường để ước tính mức độ tiếp xúc với bụi mịn PM₂.₅ – loại hạt nhỏ li ti có thể chui sâu vào phổi và gây viêm nhiễm.

Kết quả nổi bật

   Người ăn uống lành mạnh có chức năng phổi tốt hơn. Cụ thể, nhóm có chế độ ăn cân đối, giàu rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và trái cây có chỉ số FEV₁ cao hơn khoảng +40ml so với nhóm ăn uống kém lành mạnh. Con số này tuy nhỏ nhưng rất đáng kể trong nghiên cứu quy mô lớn.

   Trái cây đặc biệt tạo khác biệt rõ rệt ở phụ nữ:

• Với cùng mức tăng bụi mịn +5 µg/m³ PM₂.₅, phụ nữ ăn ít trái cây mất trung bình 78ml FEV₁, trong khi phụ nữ ăn nhiều trái cây (≥4 phần/ngày) chỉ mất khoảng 57ml.
• Nói cách khác, trái cây giúp họ “giữ lại” gần 20ml dung tích phổi so với nhóm ăn ít trái cây.

   Ở nam giới, mối liên hệ này chưa rõ rệt, có thể do thói quen ăn ít trái cây hơn phụ nữ.

   Có thể thấy: ô nhiễm không khí chắc chắn làm giảm chức năng phổi, nhưng ăn nhiều trái cây có thể giảm bớt mức độ tổn hại này. Đây là một gợi ý đơn giản nhưng có thể tạo ra khác biệt đáng kể ở quy mô dân số.

Tại sao trái cây giúp bảo vệ phổi khỏi ô nhiễm không khí?

   Khi chúng ta hít thở không khí ô nhiễm, những hạt bụi mịn PM₂.₅ có thể đi sâu vào tận phế nang – những “túi khí nhỏ” trong phổi. Chúng gây ra stress oxy hóa (một dạng tổn thương tế bào do gốc tự do) và phản ứng viêm. Lâu ngày, tình trạng này dẫn đến giảm chức năng phổi, làm tăng nguy cơ hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và nhiều bệnh hô hấp khác.

   Trái cây được coi là một “lá chắn tự nhiên” nhờ:

Chất chống oxy hóa dồi dào

   Bụi mịn PM₂.₅ tạo ra các gốc tự do gây hại cho tế bào phổi. Vitamin C (cam, ổi, kiwi), vitamin E (xoài, bơ), carotenoid (đu đủ, cà rốt) và polyphenol (táo, nho) trong trái cây giúp “khóa” những gốc tự do này, giảm tổn thương. Nhờ vậy, chúng giảm bớt tổn thương do bụi mịn gây ra cho các tế bào phổi.

PM2.5 đi sâu vào tận phế nang và gây tổn thương phổi.

Tác dụng chống viêm

   Ô nhiễm không khí không chỉ làm hỏng tế bào mà còn kích hoạt hệ miễn dịch, khiến phổi bị viêm mạn tính. Nếu viêm kéo dài, mô phổi sẽ mất tính đàn hồi, dễ dẫn đến các bệnh lý viêm phế quản, COPD.

  Flavonoid trong táo, cam; anthocyanin trong việt quất, nho tím; hay resveratrol trong nho đỏ có tác dụng “hạ nhiệt” phản ứng viêm, bảo vệ mô phổi. Điều này giúp hạn chế tình trạng sưng tấy, xơ hóa ở mô phổi do tiếp xúc lâu dài với không khí bẩn.

Hỗ trợ sửa chữa và duy trì độ đàn hồi của mô phổi

   Phổi của chúng ta giống như một chiếc “bóng khí” – phải co giãn liên tục mỗi ngày hàng chục nghìn lần theo nhịp thở. Khi bị bụi mịn tấn công, các mô phổi dễ chai cứng, mất đàn hồi.

• Vitamin C, vitamin A và nhiều vi chất trong trái cây tham gia vào quá trình tạo collagen và elastin, những thành phần giúp mô phổi đàn hồi.
• Một số hợp chất sinh học còn kích thích cơ chế tự sửa chữa của tế bào, giúp phổi hồi phục nhanh hơn sau tổn thương.
• Chế độ ăn giàu trái cây lâu dài còn giúp ngăn chặn xơ hóa phổi, giữ cho bề mặt trao đổi khí luôn “mềm mại” và hiệu quả.

Những cách bảo vệ phổi khi sống trong không khí ô nhiễm

   Ăn nhiều trái cây là một biện pháp tốt, nhưng không thể thay thế việc giảm tiếp xúc với ô nhiễm không khí. Dưới đây là những lời khuyên thực tế để bảo vệ lá phổi:

Giảm phơi nhiễm hằng ngày

• Theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI): Tránh ra ngoài khi AQI cao, đặc biệt vào sáng sớm và giờ cao điểm giao thông.
• Sử dụng khẩu trang lọc bụi mịn: N95 hoặc tương đương để ngăn bụi mịn xâm nhập.
• Giữ không gian trong nhà sạch: Dùng máy lọc không khí, đóng cửa sổ giờ cao điểm, hạn chế hút thuốc lá trong nhà.

Ăn uống – lối sống hỗ trợ phổi khỏe

• Ăn ít nhất 4 phần trái cây mỗi ngày, ưu tiên cam, bưởi, dâu, nho, kiwi, ổi, quả mọng.
• Bổ sung rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
• Uống đủ nước, ngủ đúng giờ để phổi có thời gian phục hồi.
• Tránh hút thuốc lá và khói thuốc thụ động – kẻ thù số một của lá phổi.

• Tập thể dục đều đặn để tăng cường sức bền của hệ hô hấp. Tuy nhiên, nên tập vào thời điểm và địa điểm có không khí trong lành, tránh tập gần đường lớn, giờ cao điểm.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Người có bệnh hô hấp mạn tính (hen, COPD) hoặc dễ tổn thương (người cao tuổi) nên đo chức năng phổi định kỳ.
• Khi có dấu hiệu bất thường như ho kéo dài, khó thở, khò khè, nên đi khám chuyên khoa sớm.

Sử dụng sản phẩm hỗ trợ giải độc phổi, bảo vệ phổi

   Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng gia tăng, ngoài việc ăn uống lành mạnh và duy trì lối sống khoa học, rất nhiều người đã chủ động tìm đến các giải pháp hỗ trợ chuyên biệt cho phổi.

   Việc bổ sung thêm sản phẩm hỗ trợ giải độc – bảo vệ phổi giống như việc “trang bị áo giáp” cho lá phổi, giúp bạn an tâm hơn trong cuộc sống thường nhật, khi không thể tránh hoàn toàn khói bụi ngoài kia. 

   Chúng ta không thể chọn bầu không khí để hít thở, nhưng có thể chọn cách chăm sóc và bảo vệ phổi mỗi ngày. Ăn nhiều trái cây, sống lành mạnh và kết hợp thêm giải pháp hỗ trợ chuyên biệt cho phổi sẽ giống như trao cho lá phổi một “lá chắn” vững chắc. Khi không khí ngoài kia vẫn còn bụi mịn, hãy để cơ thể bạn được tiếp thêm sức mạnh từ những lựa chọn đúng đắn – để mỗi hơi thở luôn trọn vẹn và khỏe mạnh.