Tiền tiểu đường làm tăng 68% nguy cơ tử vong ở người 20 - 54 tuổi

   Tiền tiểu đường từ lâu được xem là “vùng xám” giữa khỏe mạnh và bệnh lý. Nhiều người trẻ coi đó chỉ là một cảnh báo nhẹ, chưa cần lo lắng. Tuy nhiên, một nghiên cứu quy mô lớn tại Mỹ gần đây đã chỉ ra rằng: ở lứa tuổi 20 – 54, tình trạng tiền tiểu đường liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn rõ rệt so với những người cùng độ tuổi có đường huyết bình thường.

Nghiên cứu: Tiền tiểu đường làm tăng nguy cơ tử vong ở người 20 - 54 tuổi

   Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ 38.093 người Mỹ trưởng thành tham gia chương trình NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey) trong giai đoạn 2005–2018. Trong số này, khoảng 9.971 người (26,2%) được xác định có tiền tiểu đường dựa trên HbA1c (5,7%–6,4%) hoặc khai báo chẩn đoán trước đó.

   Tất cả được theo dõi tử vong thông qua National Death Index, cho phép nhóm nghiên cứu so sánh tỷ lệ tử vong giữa người có và không có tiền tiểu đường, đồng thời điều chỉnh nhiều yếu tố như tuổi, giới, lối sống, bệnh nền.

   Kết quả cho thấy:

• Ở người từ 20–54 tuổi, tiền tiểu đường liên quan đến tăng 68% nguy cơ tử vong toàn bộ so với những người cùng độ tuổi có đường huyết bình thường.
• Ở nhóm tuổi 55–74 và ≥75, tiền tiểu đường không làm tăng nguy cơ tử vong đáng kể.
• Khi phân tích theo giới tính và chủng tộc, mối liên hệ này không khác biệt nhiều. Điều này nghĩa là yếu tố tuổi tác là điểm mấu chốt.

   Điều có đó có nghĩa là, nếu bạn bị tiền tiểu đường ở độ tuổi 20–54, nguy cơ tử vong trong tương lai gần sẽ cao hơn 1,68 lần so với người khỏe mạnh cùng tuổi. Ngược lại, ở người cao tuổi, dù mắc tiền tiểu đường, nguy cơ tử vong không tăng thêm rõ rệt.

Tiền tiểu đường ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe ở người 20–54 tuổi?

   Điểm nguy hiểm lớn nhất của tiền tiểu đường không nằm ở hiện tại mà ở tương lai gần. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này rất dễ tiến triển thành tiểu đường type 2 – một bệnh mạn tính kéo dài suốt đời, gắn liền với hàng loạt biến chứng nguy hiểm, như:
Biến chứng mạch máu

   Người mắc tiểu đường có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ cao gấp 2 – 4 lần so với người không mắc bệnh. Đường huyết cao kéo dài làm tổn thương thành mạch, thúc đẩy xơ vữa động mạch.

   Thực tế, phần lớn bệnh nhân tiểu đường tử vong sớm là do biến chứng tim mạch chứ không phải do tăng đường huyết đơn thuần.

Suy thận mạn và gánh nặng chạy thận

   Thận là một trong những cơ quan dễ bị ảnh hưởng bởi bệnh lý tiểu đường. Khi vi mạch trong cầu thận bị phá hủy, protein bắt đầu rò rỉ vào nước tiểu (đạm niệu). Nếu không phát hiện và can thiệp, tình trạng này sẽ tiến triển thành suy thận mạn. Trên thực tế, bệnh lý thận do tiểu đường (diabetic nephropathy) là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn giai đoạn cuối (ESRD) ở các nước phát triển

   Hàng năm, có hàng trăm nghìn bệnh nhân tiểu đường trên thế giới phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận – một gánh nặng cả về sức khỏe, tinh thần và tài chính.

Mắt – nguy cơ giảm thị lực ở  tuổi còn lao động

   Đường huyết cao làm tổn thương các mao mạch võng mạc, gây xuất huyết và phù hoàng điểm. Bệnh võng mạc tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành trong độ tuổi lao động. Ở Hoa Kỳ, đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây mù ở nhóm tuổi 20–74.

   Nguy hiểm hơn, bệnh thường tiến triển âm thầm và chỉ được phát hiện khi thị lực đã giảm rõ rệt, khiến việc điều trị khó khăn.

Thần kinh – “kẻ đánh úp” trong sinh hoạt hàng ngày

   Tiểu đường có thể gây tổn thương thần kinh ngoại biên, khiến bệnh nhân bị tê bì, châm chích chân tay, thậm chí dẫn đến biến chứng loét bàn chân tiểu đường.

    Không chỉ vậy, thần kinh tự chủ cũng bị ảnh hưởng, gây rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp tư thế, rối loạn tiêu hóa, hay rối loạn cương dương ở nam giới. Đây là biến chứng làm người bệnh suy giảm nghiêm trọng chất lượng sống hàng ngày.

Ảnh hưởng tâm lý – xã hội: gánh nặng vô hình

    Ngoài tổn thương thể chất, tiểu đường còn là gánh nặng tinh thần. Người bệnh phải sống chung với chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, dùng thuốc lâu dài, nỗi lo biến chứng và chi phí điều trị. Tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân tiểu đường cao gấp đôi so với dân số chung.

   Ở độ tuổi 20–54, đây còn là giai đoạn họ gánh vác công việc và gia đình, nên bệnh tật kéo dài đồng nghĩa với giảm năng suất, mất cơ hội nghề nghiệp và áp lực tài chính cho cả gia đình.

Người trẻ nên làm gì để bảo vệ sức khỏe, tránh ảnh hưởng của tiền tiểu đường?

Chủ động kiểm tra và phát hiện sớm

• Người từ 20 tuổi trở lên, đặc biệt nếu thừa cân, béo bụng, có tiền sử gia đình tiểu đường hoặc cao huyết áp, nên xét nghiệm HbA1c hoặc đường huyết lúc đói ít nhất 1 lần/năm.
• Tầm soát giúp phát hiện tiền tiểu đường ngay khi chưa có triệu chứng. Đây là giai đoạn “có thể đảo ngược”.

Thay đổi lối sống – chìa khóa vàng

Để phòng ngừa và kiểm soát tiền tiểu đường, một lối sống lành mạnh là vô cùng quan trọng:

• Hoạt động thể chất: Hoạt động thể chất giúp cơ bắp “tiêu thụ” đường trong máu hiệu quả hơn, làm tăng độ nhạy của insulin và giữ cân nặng ở mức hợp lý. Khuyến nghị tối thiểu là 150 phút/tuần, tương đương 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Hình thức tập luyện có thể rất đơn giản: đi bộ nhanh, đạp xe, bơi, khiêu vũ, hoặc bất kỳ môn nào bạn yêu thích.
• Giảm cân hợp lý: Giảm cân là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn tiến triển từ tiền tiểu đường sang tiểu đường type 2. Nghiên cứu của Diabetes Prevention Program (Mỹ) cho thấy: chỉ cần giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể đã giúp giảm tới 58% nguy cơ mắc tiểu đường type 2.
• Một chế độ ăn khoa học là nền tảng quan trọng để ngăn ngừa tiền tiểu đường tiến triển nặng hơn. Bạn nên tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và cá; đồng thời hạn chế đường tinh luyện, nước ngọt, đồ chiên rán và thịt chế biến sẵn.
• Nói không với thuốc lá, hạn chế rượu bia: Thuốc lá làm tăng nguy cơ tim mạch – vốn đã cao sẵn ở người tiền tiểu đường – và thúc đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch. Rượu bia có thể làm đường huyết dao động thất thường, đồng thời gây hại cho gan và tim mạch.

Hạn chế đường tinh luyện, nước ngọt,...

   Tiền tiểu đường ở người trẻ giống như một hồi chuông cảnh báo sớm. Nó không phải là “án tử” nếu chúng ta biết phát hiện kịp thời, thay đổi lối sống và theo dõi sức khỏe đều đặn. Một bước nhỏ hôm nay – như đi bộ thêm 30 phút, uống bớt một lon nước ngọt – có thể đổi lại nhiều năm sống khỏe mạnh về sau. Sức khỏe là hành trình, và bạn có thể bắt đầu ngay từ bây giờ.