Mất Ngủ Vì Tin Vào Thần Dược Ôn Thi

   Căng thẳng vì thi cử, nhiều học sinh đã tìm đến các loại thuốc được quảng cáo là giúp tăng trí nhớ, tỉnh táo học xuyên đêm. Nhưng điều chờ đợi các em không phải là điểm cao, mà là cơn mất ngủ, lo âu, và thậm chí phải nhập viện điều trị tâm thần.

Khi áp lực điểm số khiến học sinh tìm đến thuốc

   Nguyễn Văn Hùng, học sinh lớp 12 tại Hà Nội, từng là một cậu học trò bình thường, kết quả học tập không nổi bật. Nhưng bước vào giai đoạn ôn thi đại học, Hùng đối diện với áp lực nặng nề từ cả gia đình lẫn bản thân. Sau một kỳ thi thử không như mong đợi, Hùng rơi vào trạng thái hoảng loạn và lo lắng quá mức.

   Vì sợ không kịp "bứt tốc", Hùng đã tìm mua một loại thuốc được quảng cáo trên mạng là “giúp tăng trí nhớ, tỉnh táo học bài suốt đêm” với giá gần 500.000 đồng một hộp. Ban đầu, em thấy thuốc có hiệu quả: tinh thần tỉnh táo, không buồn ngủ, học bài dễ tiếp thu hơn. Nhưng sau vài ngày, những biểu hiện bất thường bắt đầu xuất hiện: tim đập nhanh, khó thở, mất ngủ cả đêm, người luôn trong trạng thái căng thẳng.

Gia đình đưa Hùng đến Bệnh viện Tâm thần Mai Hương, nơi em được chẩn đoán mắc rối loạn lo âu và mất ngủ cấp tính do sử dụng thuốc kích thần không rõ nguồn gốc.

Tỉnh táo nhân tạo – cái giá quá đắt

   Không chỉ riêng Hùng, nhiều học sinh khác cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Một nữ sinh 18 tuổi ở Tây Hồ, Hà Nội, sau gần một tháng tự uống modafinil – loại thuốc mà em mua trên mạng với lời quảng cáo “giúp học thâu đêm không mệt” – đã phải nhập viện trong trạng thái mệt mỏi, mất ngủ, đau đầu và kiệt sức.

   Theo tìm hiểu, loại thuốc mà các học sinh trên sử dụng là modafinil – một hoạt chất có khả năng kích thích tỉnh táo, từng được dùng điều trị chứng ngủ rũ ở một số quốc gia. Tại Việt Nam, modafinil hiện chưa được cấp phép lưu hành, nhưng vẫn được mua bán trôi nổi trên mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử, dưới dạng thuốc xách tay với giá khoảng 50.000 đồng một viên.

Lời cảnh báo từ các chuyên gia

   Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Hương Lan (Trường Đại học Bắc Hà) cho biết: modafinil là thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền như dopamine, norepinephrine, giúp người dùng tỉnh táo, không buồn ngủ, giảm cảm giác mệt mỏi và tăng sự tập trung trong thời gian ngắn.

   Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng mục đích, đặc biệt ở độ tuổi học sinh, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Người dùng dễ bị rối loạn cảm xúc, hoang tưởng, lo âu, thậm chí mất ngủ mạn tính và tổn thương thần kinh.

   Bác sĩ Nguyễn Khắc Dũng (giảng viên Đại học Đại Nam, công tác tại Bệnh viện Tâm thần Mai Hương) cảnh báo:

“Một số học sinh sau khi dùng modafinil dù chỉ trong thời gian ngắn đã để lại di chứng về giấc ngủ và rối loạn cảm xúc kéo dài hàng tháng trời.”

Ông cũng nhấn mạnh:

“Đây là loại thuốc không được sử dụng trong điều trị mất ngủ hay cải thiện trí nhớ cho học sinh. Việc sử dụng sai mục đích sẽ gây kích thích thần kinh quá mức, khiến các em mất kiểm soát hành vi và cảm xúc, thậm chí có thể bị hoảng loạn hoặc trầm cảm nếu không được điều trị kịp thời.”

Hiểm họa lan rộng từ “thần dược ôn thi”

   Tình trạng học sinh sử dụng thuốc kích thích để học thâu đêm không chỉ xuất hiện tại Việt Nam. Tại nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ và các nước châu Âu, modafinil và các thuốc tăng nhận thức đã và đang được sử dụng trái phép bởi học sinh – sinh viên trong mùa thi.

Theo khảo sát công bố trên Tạp chí Y khoa Châu Âu, có tới 37,6% sinh viên tại đây từng sử dụng modafinil để ôn thi, dù không có chỉ định y tế.

Giáo sư James Rowe, Đại học Cambridge, cảnh báo trên New York Times rằng:

“Thuốc tăng nhận thức có thể khiến người dùng tỉnh táo hơn tạm thời, nhưng về lâu dài lại gây tổn hại giấc ngủ và sức khỏe tâm thần.”

Sức khỏe tâm thần học sinh đang bị đe dọa

   Theo khảo sát của Trường Đại học Giáo dục (ĐHQG Hà Nội), có đến 57% học sinh phổ thông tại Việt Nam có dấu hiệu stress, lo âu hoặc trầm cảm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng ước tính, khoảng 10–20% trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu đang phải đối mặt với các vấn đề tâm thần.

Áp lực học tập và thi cử ngày càng lớn đang đẩy nhiều em vào trạng thái bất ổn. Thay vì tìm đến nghỉ ngơi hay hỗ trợ tâm lý, một số em lại chọn cách “tăng tốc” bằng thuốc – và hậu quả là sự suy sụp sức khỏe cả thể chất lẫn tinh thần.

Bác sĩ Nguyễn Khắc Dũng đưa ra lời khuyên chân thành:

   “Cha mẹ nên tránh tạo áp lực học hành cho con kiểu ‘phải đỗ đại học’, ‘cả nhà trông chờ vào con’... Những kỳ vọng thái quá dễ khiến trẻ rơi vào khủng hoảng. Hãy lắng nghe, quan tâm đến cảm xúc của con. Nếu trẻ có biểu hiện mất ngủ, căng thẳng, nên đưa con đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa, không nên tự ý mua thuốc theo lời quảng cáo trên mạng.”

   “Thần dược ôn thi” nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng sự tỉnh táo nhân tạo đó không thể thay thế được nền tảng thể chất khỏe mạnh và tinh thần vững vàng. Một kỳ thi tốt không đến từ vài viên thuốc, mà đến từ sự chuẩn bị khoa học, nghỉ ngơi hợp lý, và quan trọng nhất là sự đồng hành đúng cách từ gia đình.